Sınav Kaygısı

Sınav kaygısı, bireye değerlendirildiğini hissettiren, süreçteki başarıdan çok sonuçtaki başarıya odaklanmaya neden olan, genel olarak edinilmiş bilginin sınav sırasında etkili bir şekilde kullanılmasını engelleyen bir kaygı türüdür. Kaygının işlevsel olduğu bir nokta vardır ki o da hazırlık yapılan duruma karşı daha çok motive olmayı sağlamak, kişiyi korumak, dikkati uyanık tutmak ve kaygı duyulan hedefe karşı performansı arttırmak gibi yapıcı işlevlere sahipken, yoğun şekilde deneyimlenen kaygı; kişiye kontrolünü kaybettiği hissi yaşattığı için rahatsız edici, motivasyon kırıcı ve yıkıcıdır. Bu kaygı türünün ayırt edici özelliği performans üzerinde olumsuz etki yaratmasıdır. (Özer, 2013)

Sınav Kaygısının Nedenleri:
Sınav kaygısı kişinin kendisinden veya çevresinden kaynaklanan birçok nedenden ortaya çıkabilir. Ailenin ve kişinin sınava yüklediği anlamlar, çevrenin başarıya veya başarısızlığa karşı tutumu sınav kaygısı geliştirme konusunda etkili olacaktır. Bunlara ek olarak aynı koşullara sahip iki kişiden birinin sınav kaygısı geliştirip diğerinin geliştirmemesi de bireysel özelliklerle açıklanabilir. Kaygıya olan biyolojik yatkınlık ya da esneklik, çözüm odaklı düşünebilme becerisi kaygı düzeyini etkileyebilir.

Sınav kaygısının en sıklıkla gözlemlenen nedeni kişinin sınava yeteri kadar hazırlanmamış olmasıdır. Gün geçtikçe yaklaşan sınav tarihi ve biriken konular karşısında kişinin çaresizlik hissi yaşadığı gözlemlenir. Çözüm odaklı yaklaşabilen veya panik hissini kontrol edebilen bir kişi için çözüm yöntemi çok açıkken kaygılı bir birey için durum içinden çıkılamaz bir hale gelebilir. Bu noktada etkili çözüm stratejileri ve çalışma programları üreterek kişi içinde bulunduğu durumdan çıkıp, sınav zamanına kadar bilgi birikimini arttırması için desteklenir.  (Yavuzer, 2013)

Ailenin ve kişinin sınava yüklediği anlamlar da sınav kaygısı üzerinde büyük rol oynar. Sınav aslında kişinin sınandığı duruma karşı bilgi birikimini değerlendirmesidir. Fakat birey sınavda elde edeceği başarıyı ailenin bugüne kadar olan emeklerine karşılık bir hediye, kendini ispat etme yöntemi, ailesine layık bir evlat olduğunu kanıtlamak için bir vesile olarak görüyorsa birey, üzerindeki ağır sorumluluk nedeniyle yoğun kaygı yaşayabilir. Unutulmamalıdır ki sınav kişilik testi değil, bilgi birikiminin ölçüldüğü bir testtir.
 
Sınav Kaygısının Belirtileri:

Fizyolojik Belirtiler: terleme, üşüme, titreme, bulantı, mide kasılması, karın ağrısı, baş ağrısı, baş dönmesi, bayılacak gibi olma hissi, uyuşma, karıncalanma, idrara sıkışma hissi, uyumakta zorlanma gibi belirtiler sınav kaygısının işaretleri olabilir.

Duygusal Belirtiler: En yaygın gözlemlenen duygusal belirtiler korku ve panik hali, sürekli ağlama, gerginlik, sinirli biri haline gelme, çaresizlik ve genel bir huzursuzluk halidir.

Davranışsal Belirtiler: Sınavlardan veya çalışmaktan kaçınma, sosyal aktivitelere zaman yoğunlaşarak derslere zaman ayırmama veya sosyal olarak geri çekilme, sınav sırasında konsantrasyon güçlüğü, uykusuzluk, iştahta azalma ya da artma, yakın çevreye karşı tahammülsüzlük, aileden uzaklaşma gibi davranışsal değişiklikler sınav kaygısı kaynaklı olabilir. (Yavuzer, 2013)

Bu belirtileri çocuğunuzda gözlemliyor olmanız kadar bu belirtilerin yoğunluğunu, sıklığını da takip ediyor olmanız önemlidir. Eğer çocuğunuzda yoğun olarak kaygı gözlemliyorsanız ve bu kaygının çocuğunuzun sınav sürecine zarar verdiğini düşünüyorsanız bir uzmandan yardım almanız faydalı olacaktır.
 
Neler Yapılmalı?