Obsesif-Kompulsif Bozukluk
Uzm. Psikolog Yaprak ZARARSIZ⇒ Sayfa gitmek için ismin üzerine tıklayınız
Obsesif kompulsif bozukluk, bir kaygı bozukluğu olup istenmeyen düşüncelerin tekrarlayıcı bir şekilde akla geldiği, bu düşünceleri zihinden uzaklaştırmanın zor olduğu, kişide sıkıntı yaratan, saplantılı düşüncelerdir. Kişi bu düşüncelerin saçma olduğunu bilir ancak karşı koymakta zorlanır. Bu sıkıntılı durumdan kurtulmak için kompulsiyonlara başvurur. Kompulsiyonlar, obsesyonlara engel olmak için yapılan motor ya da zihinsel eylemlerdir.
DSM IV Kriterlerine göre Obsesif Kompulsif Bozukluk Tanı Kriterleri aşağıdaki gibidir.
(1) Bu bozukluk sırasında kimi zaman istenmeden gelen ve uygunsuz olarak yaşanan ve belirgin anksiyete ya da sıkıntıya neden olan, yineleyici ve sürekli düşünceler, dürtüler ya da düşlemler
(2) Düşünceler, dürtüler ya da düşlemler sadece gerçek yaşam sorunları hakkında duyulan aşırı üzüntüler değildir.
(3) Kişi, bu düşünceleri, dürtüleri ya da düşlemlerine önem vermemeye ya da bunları baskılamaya çalışır ya da başka bir düşünce ya da eylemle bunları etkisizleştirmeye çalışır.
(4) Kişi, obsesyonel düşüncelerini, dürtülerini ya da düşlemlerini kendi zihninin bir ürünü olarak görür.
Kompulsiyonlar aşağıdakilerden (1) ve (2) ile tanımlanır:
(1) Kişinin, obsesyona bir tepki olarak ya da katı bir biçimde uygulanması gereken kurallarına göre kendini yapmaktan alıkoyamadığı yineleyici davranışlar (örn. El yıkama, düzene koyma, kontrol etme) ya da zihinsel eylemler (örn. Dua etme, sayı sayma, bir takım sözcükleri sessiz bir biçimde söyleyip durma)
(2) Davranışlar ya da zihinsel eylemler, sıkıntıdan kurtulmaya ya da var olan sıkıntıyı azaltmaya ya da korku yaratan olay ya da durumdan korunmaya yöneliktir; ancak bu davranışlar ya da zihinsel eylemler ya etkisizleştirilmesi ya da korunulması tasarlanan şeylerle gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ya da açıkça çok aşırı bir düzeydedir
Bu bozukluğun gidişi sırasında bir zaman kişi obsesyon ya da kompulsiyonlarının aşırı ya da anlamsız olduğunu kabul eder. Not: Bu çocuklar için geçerli değildir.
Obsesyon ya da kompusiyonlar belirgin bir sıkıntıya neden olur, zamanın boşa harcanmasına yol açar (günde bir saatten daha uzun zaman alırlar) ya da kişinin olağan günlük işlerini, mesleki (ya da eğitimle ilgili) işlevselliğini ya da olağan toplumsal etkinliklerini ya da ilişkilerini önemli ölçüde bozarlar.
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde farmakoterapi ve psikoterapi birlikte kullanılmaktadır. İlaç tedavisi ile birlikte kullanılan bilişsel-davranışçı terapi obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde oldukça etkilidir.
Referanslar
Bayar, R., Yavuz, M. (2008). Obsesif Kompulsif Bozukluk. Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Bozukluklar. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri.
*Okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla, Uzman psikolog Yaprak Zararsız tarafından yazılan makalenin yalnızca bir kısmı kullanılmıştır.
Obsesif kompulsif bozukluk, bir kaygı bozukluğu olup istenmeyen düşüncelerin tekrarlayıcı bir şekilde akla geldiği, bu düşünceleri zihinden uzaklaştırmanın zor olduğu, kişide sıkıntı yaratan, saplantılı düşüncelerdir. Kişi bu düşüncelerin saçma olduğunu bilir ancak karşı koymakta zorlanır. Bu sıkıntılı durumdan kurtulmak için kompulsiyonlara başvurur. Kompulsiyonlar, obsesyonlara engel olmak için yapılan motor ya da zihinsel eylemlerdir.
DSM IV Kriterlerine göre Obsesif Kompulsif Bozukluk Tanı Kriterleri aşağıdaki gibidir.
(1) Bu bozukluk sırasında kimi zaman istenmeden gelen ve uygunsuz olarak yaşanan ve belirgin anksiyete ya da sıkıntıya neden olan, yineleyici ve sürekli düşünceler, dürtüler ya da düşlemler
(2) Düşünceler, dürtüler ya da düşlemler sadece gerçek yaşam sorunları hakkında duyulan aşırı üzüntüler değildir.
(3) Kişi, bu düşünceleri, dürtüleri ya da düşlemlerine önem vermemeye ya da bunları baskılamaya çalışır ya da başka bir düşünce ya da eylemle bunları etkisizleştirmeye çalışır.
(4) Kişi, obsesyonel düşüncelerini, dürtülerini ya da düşlemlerini kendi zihninin bir ürünü olarak görür.
Kompulsiyonlar aşağıdakilerden (1) ve (2) ile tanımlanır:
(1) Kişinin, obsesyona bir tepki olarak ya da katı bir biçimde uygulanması gereken kurallarına göre kendini yapmaktan alıkoyamadığı yineleyici davranışlar (örn. El yıkama, düzene koyma, kontrol etme) ya da zihinsel eylemler (örn. Dua etme, sayı sayma, bir takım sözcükleri sessiz bir biçimde söyleyip durma)
(2) Davranışlar ya da zihinsel eylemler, sıkıntıdan kurtulmaya ya da var olan sıkıntıyı azaltmaya ya da korku yaratan olay ya da durumdan korunmaya yöneliktir; ancak bu davranışlar ya da zihinsel eylemler ya etkisizleştirilmesi ya da korunulması tasarlanan şeylerle gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ya da açıkça çok aşırı bir düzeydedir
Bu bozukluğun gidişi sırasında bir zaman kişi obsesyon ya da kompulsiyonlarının aşırı ya da anlamsız olduğunu kabul eder. Not: Bu çocuklar için geçerli değildir.
Obsesyon ya da kompusiyonlar belirgin bir sıkıntıya neden olur, zamanın boşa harcanmasına yol açar (günde bir saatten daha uzun zaman alırlar) ya da kişinin olağan günlük işlerini, mesleki (ya da eğitimle ilgili) işlevselliğini ya da olağan toplumsal etkinliklerini ya da ilişkilerini önemli ölçüde bozarlar.
Obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde farmakoterapi ve psikoterapi birlikte kullanılmaktadır. İlaç tedavisi ile birlikte kullanılan bilişsel-davranışçı terapi obsesif kompulsif bozukluğun tedavisinde oldukça etkilidir.
Referanslar
Bayar, R., Yavuz, M. (2008). Obsesif Kompulsif Bozukluk. Türkiye’de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Bozukluklar. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri.
*Okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla, Uzman psikolog Yaprak Zararsız tarafından yazılan makalenin yalnızca bir kısmı kullanılmıştır.