Çocuklarda Öfke Problemleri

Öfke tüm bireylerin sıklıkla hissettiği dört temel duygudan biridir. Öfke uygun olarak ifade edildiği takdirde son derece sağlıklı ve bireyi koruyan bir duygudur. Eğer kontrollü olarak sergilenmezse kişinin kendisine ve etrafına zarar veren bir duygu olduğuna çoğumuz şahit olmuşuzdur. Bunun yanında, öfke kontrol problemi çocuğun aile, okul ve sosyal yaşantısında da sorunlar yaşamasına sebep olur. Öfkelendiğinde okulda arkadaşlarına, evde ailesine veya kardeşlerine zarar veren çocuklar bir süre sonra kendilerini bulundukları ortamdan izole olmuş hissedebilirler. (Yavuzer, 2013)

Bu durumun üstesinden gelebilmek için ilk önce öfkenin nedenlerini anlamak gereklidir. Öfkenin nedeni fizyolojik veya psikolojik olabilir. Eğer çocuk ifade edemediği bir ağrı, şeker hastalığı, epilepsi, beyin hasarları ya da çevreye adapte olmasını zorlaştıran işitme veya görme bozukluğu yaşıyorsa bu durumlar öfke problemi ile sonuçlanabilir. Bu yüzden ilk etapta bir doktorla iletişime geçilmelidir. Eğer öfkeye zemin hazırlayacak fizyolojik bir neden yoksa psikolojik nedenler araştırılmalıdır. Öfke kontrol problemine neden olabilecek bazı faktörler şunlardır;

Rol Modeller: Çocuğun içinde yaşadığı aile ve çevresel faktörlere bakılması gerekir. Bilindiği gibi saldırganlık öğrenilmiş bir davranıştır. Çocuğun içinde bulunduğu çevrelerde ve model aldığı yetişkinlerin kendi öfkesini ifade ediş biçimini ve öfkelendiren durumlarla baş etme şeklini değerlendirmesi gerekir. Çünkü çocuk da bir zorlukla karşılaştığında baş etme yöntemi olarak model aldığı yetişkinlerin yöntemlerini örnek alacaktır.

Çocuğun Takip Ettiği İçerikler: Çocukların rol model aldığı kişiler sadece aile bireyleri, öğretmenleri ve çevredekilerle sınırlı kalmıyor. Modern çağa ayak uyduran çocuklar günün büyük bir kısmını televizyon, bilgisayar veya tablet başında geçiriyor. İzlediği dizilerdeki ya da oynadığı oyunlardaki kahramanlar da çocuklara örnek oluşturuyorlar. Bu yüzden şiddet içerikli diziler, çizgi filmler, oyunlar çocukların öfkeyle baş etmesinde model olarak karşımıza çıkabiliyor. Bu sebeple, çocukların izledikleri diziler ve oynadıkları oyunlar da ebeveynleri tarafında takibe alınmalıdır.

Ailenin Etkileri: Bu duruma benzer olarak, sınırların belli olmadığı ailelerde çocuk dünyayı kendi isteklerinin yerine getirildiği bir yer olarak algılayabilir. Bu durumlarda isteklerinin olmaması, farklı bir deneyimdir. Çocuk bu durumla baş etmekte zorlanabilir, teselli edilemeyen ağlama noktalarına gelip kendine ve etrafına fiziksel olarak zarar verebilir.
 
Yaş Dönemi: Çocuk, 2 yaşından itibaren yürümeye ve konuşmaya başlar. Dünya üzerinde hâkimiyeti arttıkça kendini dünyanın merkezinde hisseder. Artık dünyayı keşfetmeye hazırdır. Bu yüzden “hayır” cevabını duymak engellendiğini hissettirebilir. Engellendiğini hisseden çocuk öfkelenir.

Öfkeyi uygun bir şekilde ifade etme yöntemine “öfke kontrolü” denir. Öfke kontrolü yapabilmek demek, saldırganlıktan uzak, şiddet içermeyen, çocuğun kendisine ya da çevresine zarar vermediği bir tutum içinde öfkesini yönetebilmesi ve duyguyu ifade edebilmesidir. Öfke kontrolü öğrenilebilir bir davranıştır. Çocuğun günlük hayatında uygun olan bilişsel ve duygusal müdahaleler yapılarak, öfke kontrolü yapabilmesi hedeflenmektedir. (Yavuzer,2013)